Concerto oznacza w języku włoskim zarówno „współdziałanie”, jak i pojedynek. W XVI i XVII wieku nazwa concerti odnosiła się najpierw do dzieł chóralnych, a później do dzieł instrumentalnych wykonywanych przez większą grupę muzyków, głównie w technice przeciwstawiającej sobie dwa chóry lub dwa zespoły. Nawiązując do tych praktyk, kompozytorzy stworzyli przy końcu XVII wieku i w ramach muzyki instrumentalnej formę concerto grosso, w zarysach analogiczną do sonaty kościelnej czy kameralnej. Przeciwstawiono sobie pełną orkiestrę (tutti) i grupę solistów (concertino). Tematy przechodziły z jednej grupy do drugiej (pełnej), korzystano wiele z dynamicznie eksponowanych działań „echa”.
Concerti grossi były wieloczęściowe, tempa zmieniały się, wolne części następowały po szybkich kontrastowo, jak to było zresztą w zwyczaju w tej epoce. Prym wiedli w tej nowej, ulubionej formie Włosi: Corelli i Vivaldi to mistrzowie tego rodzaju muzyki, która jeszcze po dzień dzisiejszy chętnie jest słuchana. Concerti grossi pisano głównie na orkiestrę smyczkową, której przeciwstawiano kilka instrumentów, np. dwoje skrzypiec i wiolonczelę. Z instrumentów dętych concertino tworzyły często oboje czy trąbki. Concertina były z reguły bogatsze ąiż tutti (które było na ogół mechanicznie powtarzane),-korzystano w concertinie przede wszystkim z „koncertującej” maniery zdobniczego wzbogacania tematów. Concertino określano również jako concertato (lub concertante), tutti —jako ripieno lub concerto grosso (stąd nazwa gatunku). W formie concerto grosso J. S. Bach napisał swoje Koncerty brandenburskie.
